Prof. dr Ljubisav M. Rakić

Prof. dr Ljubisav M. Rakić, redovni profesor Medicinskog fakulteta u Beogradu, rođen je 1931. godine u Sarajevu, od oca Miodraga i majke Vukosave Nikolić. Tu je završio osnovnu školu, a gimnaziju u Beogradu 1949. godine. Medicinski fakultet u Beogradu je završio 1955. godine, kao jedan od prvih studenata u svojoj klasi. U toku studija, bio je demonstrator na fiziologiji 4 godine i sudelovao je u istraživačkom radu. Po diplomiranju, zaposlio se kao asistent za predmet Fiziologija i Biohemija, gde 1961. postaje docent, a 1969. godine profesor.
Od 1971. godine je istovremeno profesor neurobiologije u Centru za multidisciplinarne studije Beogradskog Univerziteta za poslediplomsku nastavu. Od 1964. do 1979. godine bio je upravnik Biohemijskog instituta Medicinskog fakulteta, a od 1969. do 1975. godine bio je šef Katedre. U periodu od 1980. do 1984. godine bio je dekan Medicinskog fakulteta u Beogradu. Od 1962., a i danas, je naučni rukovodilac Labaratorije za neurofiziologiju Instituta za biološka istraživanja “Dr Siniša Stanković”, kao i naučni rukovodilac Labaratorije za istraživanje mozga u Kotoru.
U okviru ovih laboratorija ostvarena je uspešna međunarodna naučna saradnja sa brojnim laboratorijama u svetu (SAD, Francuska, Engleska, Italija, Čehoslovačka, i dr.), posebno sa laboratorijama i institutima u Rusiji (Institut biologije razvića AN SSSR, Moskva; Institut evolucione fiziologije i biohemije AN SSSR, Lenjingrad; Institut fiziologije AN SSSR im. Pavlova, Lenjingrad; Institut mozga AMN Rusije, Moskva; Institut Neurokibernetike Državnog univerziteta u Rostovu na Donu; Institut fiziologije Moskovskog instituta im. Sečenova, i dr.). Saradnja sa ruskim naučnicima realizovala se najvećim delom kroz istraživanja u okviru projekata koji su deo protokola o saradnji AN SSSR-a i Saveta Akademija nauka i umetnosti SFRJ.
Prof. Rakić se naučno usavršavao u Labaratoriji P.K. Anohina u Moskvi (1956.), Labaratoriji profesora H. W. Magouna i J. D. Frencha, Institut za istraživanje mozga Kalifornijskog unoverziteta u Los Anđelesu (1961.-62.), kao i drugim labaratorijama u Jugoslaviji i inostranstvu. Učestvovao je s referatima kao pozvani predavač na više međunarodnih kongresa fiziologa, biohemičara, neurohemičara, neurologa, i dr. Takođe, održao je brojna predavanja po pozivu na univerzitetima i naučnim institutima u SSSR-u, SAD, Velikoj Britaniji, Francuskoj, Poljskoj, Mađarskoj, Rumuniji, Bugarskoj, Italiji, Nemačkoj, Egiptu, Izraelu, Libiji, Albaniji. U labaratorijama kojima rukovodi Prof. Rakić obučavali su se mnogi mladi naučni radnici iz Jugoslavije i inostranstva.
Prof. Rakić je član većeg broja naučnih društava i akademija u bivšoj Jugoslaviji (član je Srpske akademije nauka i umetnosti, Crnogorske akademije nauka i umjetnosti, Akademija nauka i umjetnosti Bosne i Hercegovine, Akademija nauka i umetnosti Kosova, Društva fiziologa, biohemičara, biofizičara, kliničkih neuro-fiziologa Jugoslavije, SLD-a i dr.). Inostarni je član AN SSSR (Ruske akademije nauka), Njujorške akademije nauka, Evro-Azijske akademije nauka, Međunarodne organizacije za istraživanje mozga IBRO, Kraljevskog društva za medicinu London, Međunarodnih društava fiziologa, biohemičara, neuroloških nauka, neurohemičara, biološke psihijatrije i dr.). Počasni je član Svesaveznog društva fiziologa i biohemičara SSSR im. Pavlova i Britanskog društva za izučavanje mozga i ponašanja. Član je Naučnog društva Srbije od njenog osnivanja.
Učesnik je oslobodilačkog pokreta Jugoslavije, nosilac je više državnih odlikovanja u SFRJ i najviših naučnih nagrada u Srbiji (sedmojulska nagrada Srbije za 1968. godinu i nagrada AVNOJ-a za 1977. godinu).
Istraživanja profesora Rakića obuhvataju oblast centralnog nervnog sistema (CNS), koja se ogledaju u izučavanju neurološke osnove ponašanja. Postavljajući u centar izučavanje osnovnih nervnih procesa – razdraženje i inhibiciju – on ih razmatra iz aspekta parametara više naučnih disciplina – neurofizioloških, biohemijskih, imunoloških i evolucionih.
Globalno uzevši, rezultati njegovih istraživnja mogli bi se svrstati u nekoliko grupa: (1) regulacioni mehanizmi razdraženja i inhibicije CNS-a, (2) biohemijska organizacija CNS-a, (3) biološki ritmovi u mozgu, s posebnim osvrtom na izučavanje biološke osnove paradoksalne faze spavanja, (4) istraživanje neuroimunologije i plastičnosti mozga, (5) evoluciona biohemija i fiziologija mozga, s posebnim osvrtom na regulacionu ulogu medijatora nervnog sistema u procesima rane embriogeneze, (6) krvno-moždana barijera, (7) CNS i rak, i genska terapija tumora.
Objavio je 457 radova u integralnom obliku (dve trećine u inostranim publikacijama), 6 monografija u inostranstvu i 3 u zemlji, kao i 5 udžbenika u saradnji, koji su doživeli ukupno 16 izdanja. Najvažniji radovi se odnose na:
Istraživanje razdraženja i inhibicije u CNS-u: Regulatory systems of behavior, 1984, Mir – Moskva; – Impact of basic Science on medicine, Acad. Press, New York, London, 1966.
hemijski mozak: – Exp. Cell. Res., 86, 317-324, 1974; – Comp. Biochem. Physiol., 12, 425-7, 1984.
Izučavanje krvno-moždane barijere: – Peptide and Amino Acid Transport Mechanisms in the central nervous system, 1988, Mac Millan Press, Cambridge; – Barriers and Fluids of the Eye and Brain, 1992, Mac Millan Press, Cambridge.
Izučavanje biohemijske organizacije nervnog sistema: – Circulatory and developmental aspects of brain metabolism, 1980, Plenum Press, New York.
Izučavanje evolucione fiziologije i biohemije nervnog sistema: Brain Research, 400, 285-299, 1987.
Izučavanje uloge plastičnosti mozga: – Brain Research, 1997. – Molecular Brain Research, 1997. – J. Molecular Medicine, 75(9), 1997.
Istraživanje uloge nervnog sistema u kancerogenezi i odnosa kancerogeneze i hemijskog mozga: – Anticancerogenesis and Radiation Protection, 2, 1991, Plenum Press, New York. – The Central Nervous System and Cancer – Monoamine Hypothesis. Dtsch. Zsch. Onkol. 26, 6, 150-157, 1994.
Aktuelno polje istraživanja prof. Rakića odnosi se na ulogu nervnog sistema u kancerogenezi i gensku terapiju tumora.